Ecologie & verspreiding Adelaarsvaren staat op zonnige tot half beschaduwde, droge tot vochtige, stikstof- en kalkarme, matig voedselarme, humeuze, vaak basenarme, zure grond (zand, leem, veen en uitgeloogde duingrond). Ze groeit in loof- en oude naaldbossen, in bosranden, op kapvlakten en brandplekken, in struwelen en op uitdrogend hoogveen, in ontkalkte binnenduinen en op droogvallende zandplaten. Verder in heiden en borstelgraslanden, op spoordijken, basaltglooiingen en muren, in akkers en in bermen. De plant heeft een wereldwijde verspreiding, maar komt niet voor in de grote woestijngebieden, de poolstreken en in het Amazonebekken. Ze breidt zich uit d.m.v. haar wortelstokken, sporen worden door de wind verspreid en kunnen alleen kiemen op kale grond, die kalk- en voedselarm is en tamelijk veel mineralen bevat. Het instuiven van meststoffen leidt tot uitbreiding. De soort is giftig maar vroeger werden de jonge scheuten gegeten. Ze werd voor verschillende doeleinden gebruikt o.a. bij het leerlooien en als matrasvulling. Medisch werd ze aangewend tegen Engelse ziekte. CC-BY-SA 3.0 René van Moorsel, 2014

Ecologie

Bodem
Zonnige tot halfschaduwde plaatsen op droge, matig voedselarme, stikstofarme, zure grond met veel ruwe humus. Het instuiven van meststoffen leidt tot uitbreiding (op zand, leem, veen of uitgeloogde duingrond).

Groeiplaats
Bossen (loofbossen en oude naaldbossen), bosranden, kapvlakten, brandplekken, struwelen op uitdrogend hoogveen, heide (heideranden), langs spoorwegen (spoordijken), zeeduinen (ontkalkte binnenduinen), akkers (akkerranden), bermen, muren, basaltglooiingen en droogvallende zandplaten in het Deltagebied.

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

Verspreiding

Nederland
Algemeen in het midden, zuiden en noordoosten van het land en vrij zeldzaam in de Hollandse en de Zeeuwse binnenduinen. Elders zeer zeldzaam.

Vlaanderen
Algemeen, maar zeer zeldzaam in het kustgebied.

Wallonië
Algemeen, maar zeer zeldzaam in het kalkrijke zuiden van de Ardennen.

Wereld
Wereldwijd, maar niet in de grote woestijngebieden, de poolstreken en het Amazonebekken.

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

Ecologiebron: Botanisch Basisregister (met aanvullingen)
Biotoopvoorkeur:	bossen op droge, zure grond
Levensduur:	overblijvend
Levensvorm:	geofyt
Zaadbank:	zeer kortlevend (< 1 jaar)
Bloeitijd:	juli - augustus

Literatuur
de Wever, A. (1933) Pteridium aquilinum Kuhn. Natuurhistorisch Maandblad 22: 10-12

de Wever, A. (1933) Pteridium aquilinum Kuhn. (slot). Natuurhistorisch Maandblad 22: 18-23

Kops, J. & H.C. van Hall (1832) Pteris aquilina - adelaars Randvaren Flora Batava 6: 445-445 

van de Ven, T. (1948) De varensoorten op het krijtland. Natuurhistorisch Maandblad 37: 65-69

Pagina's in standaardwerken

Atlas van de Nederlandse Flora 3: 129

Flora Batava 06: plaat

Heukels' Flora van Nederland, 23e ed.: 60

Heukels' Flora van Nederland, 24e ed.: 72

Nederlandse Oecologische Flora 1: 31

Wilde-Planten.nl: pagina

Verspreidingstrend
Gemiddelde trend van het aantal kilometerhokken waarin de soort voorkomt, weergegeven als indexcijfer (1975-1978 = 100). De trend is gecorrigeerd voor waarnemersinspanning en geeft de relatieve verandering in het aantal bezette kilometerhokken weer. Voor de berekening worden de data per periode van vier jaar samengenomen. In de grafiek correspondeert ieder punt met het laatste jaar van zo'n periode.
© NEM(CBS & FLORON) 2023

download in hoge resolutie

Fenologie bloeiend


Bron: FLORON - Gemodelleerd op basis van waarnemingen uit de NDFF voor de periode 2000-2021.

De bloeiperiode is dit jaar 2 dagen eerder dan het langjarig gemiddelde.