|
|
Rhododendron ponticum L.
Pontische rododendron
|
Ecologie & verspreiding
Pontische rododendron is een tot 5 meter hoge wintergroene struik. Het oorspronkelijke areaal omvat twee disjuncte deelarealen. In Portugal en Zuidwest Spanje komt subsp. baeticum voor; in de kustgebieden langs de Zwarte zee in Turkije en Georgië en in enkele kleine populaties in Bulgarije en Libanon subsp. ponticum. De plant is in de 18e eeuw geïntroduceerd in Noordwest-Europa waar zij op landgoederen als sierplant en als dekking voor het wild werd aangeplant. Pontische rododendron groeit op voedselarme, vrij zure, humeuze zandgronden of venige bodems, die bij voorkeur vochtig maar niet met water verzadigd zijn. De soort heeft een voorkeur voor koele en vochtige klimaten. Nutriënten worden via mycorrhiza opgenomen. Kieming en vestiging vindt vooral plaats op kale, onbegroeide bodems en op dood hout. Vegetatief verspreiden de planten zich door neerhangende takken die gaan wortelen. De struiken kunnen vele honderden jaren oud worden. In Nederland komt de plant zowel aangeplant als verwilderd voor. Lokaal komt de soort zeer dominant voor in de struiklaag van bossen en worden alle andere planten in de ondergroei weg geconcurreerd. Op de Britse eilanden is Pontische rhododendron een beruchte invasieve exoot. Engels onderzoek heeft aannemelijk gemaakt dat de verwilderde Britse populaties eigenlijk hybridenzwermen zijn, die ontstaan zijn door inkruising met enkele Noord-Amerikaanse soorten. De hybride planten zijn te onderscheiden door één of meer van de volgende kenmerken: kelk meer dan 3 mm lang, vruchtbeginsel afgerond (niet afgeknot) en dicht behaard, lengte/breedte verhouding blad <2.5, bloemstelen met vertakte haren.
CC-BY-SA 3.0 Ruud Beringen, 2017
|
EcologieBodemZonnige tot beschaduwde plaatsen op droge tot vochtige, voedselarme tot matig voedselrijke, zwak zure tot zure, humeuze zandgrond. Kiemend op min of meer kale plekken. GroeiplaatsBossen (loofbossen en parkbossen), bosranden, struwelen, langs spoorwegen (spoordijken), rotsachtige plaatsen, waterkanten (rivieren, beken en heidevennen) en heide (heideranden).
Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NLVerspreidingNederlandPlaatselijk vrij algemeen, voornamelijk in het oosten, midden en zuiden en in de Hollandse duinen. Ingeburgerd tussen 1900 en 1924. VlaanderenIn de achttiende eeuw voor het eerst ingevoerd. Vrij algemeen ingeburgerd in de Kempen en de Zand- en Zandleemstreek. Elders zeldzaam en niet op de zwaardere gronden. WalloniëOp een aantal plaatsen ingeburgerd. WereldOorspronkelijk uit Zuid-Europa en Zuidwest-Azië. Ingeburgerd in West-Europa.
Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NLLiteratuurCross, J.R. (1975) Biological Flora of the British Isles; Rhododendron ponticum L.. Journal of Ecology 63: 345-364 Cullen, J. (2011) Naturalised Rhododendrons widespread in Great Britain and Ireland. Hanburyana 5: 11-29 de Groot, C. & J. Oldenburger (2011) De bestrijding van invasieve uitheemse plantensoorten. Probos Dehnen-Schmutz, K. & M. Williamson (2006) Rhododendron ponticum in Britain and Ireland: Social, Economic and Ecological Factors in its Successful Invasion. Environment and History 12: 325-350 Milne, R.I. & R.J. Abbott (2000) Origin and evolution of invasive naturalized material of Rhododendron ponticum L. in the British Isles. Molecular Ecology 9: 541-556 Tiedeken, E.J., P.A. Egan, P.C. Stevenson, G.A. Wright, J. Mark Brown, E.F. Power, I. Farrell, S.M. Matthews & J.C. Stout (2016) Nectarchemistry modulates the impact of an invasive plant on native pollinators. Functional Ecology 30: 885-893 Tijsma, L. & R. Beringen (2017) Pontische rododendron en Pontische azalea; geliefd en gevreesd. Kijk op Exoten 18: 11-13 Pagina's in standaardwerkenHeukels' Flora van Nederland, 23e ed.: 460Heukels' Flora van Nederland, 24e ed.: 559Wilde-Planten.nl: pagina Taxonomie| Rijk: | Plantae | | Stam: | Tracheophyta | | Klasse: | Spermatopsida | | Orde: | Ericales | | Familie: | Ericaceae |
Rhododendron ponticum L. | | Nederlands: | Pontische rododendron | | Engels: | Rhododendron | | Duits: | Pontische Alpenrose |
Etymologiebron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra | Rhododendron is via het Latijnse rhododendron (oleander) ontleend aan het Griekse rhodódendron ofrododendron, een samenstelling van rhódon (roos) en déndron (boom). Ponticum betekent "uit Pontus".
|
Bron: Standaardlijst 2003 | | Bron Nederlandse naam: Standaardlijst 2003 | | | | Zoeken in GBIF | | Zoeken in Google Scholar |
Beschrijvingbron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra Stengels De takken zijn kaal. Ze maken zich breed met liggende zijtakken. Vaak groeien de struiken in grote groepen. Bladeren De bladeren blijven ook in de winter groen. Ze zijn groot, leerachtig, kaal, elliptisch tot omgekeerd langwerpig en glanzend diepgroen. Aan de onderkant zijn ze lichter van kleur. Bloemen Tweeslachtig (een bloem met zowel mannelijke als vrouwelijke geslachtsorganen). De bloemen staan met 8 tot 15 bijeen. Ze zijn paars, roze, witachtig of lila met bruine puntjes, trompetvormig en 4 tot 6 cm lang. De kelk is 1 tot 2 mm lang. De slippen zijn driehoekig, ongelijk en meestal kaal. Elke bloem heeft 10 meeldraden. Vruchten Een doosvrucht. Tweezaadlobbig (kiemend met twee kiemblaadjes).
Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL
Verspreidingstrend
Gemiddelde trend van het aantal kilometerhokken waarin de soort voorkomt, weergegeven als indexcijfer (1975-1978 = 100).
De trend is gecorrigeerd voor waarnemersinspanning en geeft de relatieve verandering in het aantal bezette kilometerhokken weer.
Voor de berekening worden de data per periode van vier jaar samengenomen.
In de grafiek correspondeert ieder punt met het laatste jaar van zo'n periode. © NEM(CBS & FLORON) 2023
 download in hoge resolutieFenologie bloeiend Bron: FLORON - Gemodelleerd op basis van waarnemingen uit de NDFF voor de periode 2000-2021.
|