Inleiding
Determinatie van schermbloemigen levert vaak problemen op als bloem en/of vruchten ontbreken. Zo ook bij drie algemene soorten van oevers en moerassen: Groot moerasscherm, Kleine watereppe en Grote watereppe. Deze soorten kunnen naast elkaar voorkomen, maar staan lang niet altijd in bloei en hebben alle drie een belangrijk deel van het groeiseizoen enkelvoudig geveerde bladen.
Herkenning
| Aantal dwarsschotjes in de bladsteel van de onderste (lucht)bladeren |
0 |
1, regelmatig komen rudimentaire blaadjes tot ontwikkeling op het onderste dwarsschotje. Deze blaadjes zitten altijd op grotere afstand van het onderste bladpaar dan de overige bladparen ten opzichte van elkaar zitten. |
2 of meer |
| Stengel |
Kruipende stengelbasis en wortelend op knopen. Bloeiende delen van de stengel richten zich boogvormig op. |
Buisvormig en rolrond, vaak sterk vertakt en/of zigzagsgewijs heen en weer gebogen. |
Wijd buisvormig en geribd. |
Blad
|
Blad altijd enkelvoudig geveerd met eironde of eirond-lancetvormige, met aan de voet bruinachtig gevlekte deelblaadjes |
Onderste stengelbladeren enkel- tot meervoudig geveerd met eironde, dubbel gekartelde deelblaadjes. Bovenste stengelbladeren enkelvoudig geveerd met langwerpig deelblaadjes. |
Ondergedoken voorjaarsbladen twee- tot drievoudig geveerd met lijnvormige slippen. Boven water uitstekende bladen zijn enkelvoudig geveerd. Eindelingse blaadjes lang gesteeld. |
| Bladrand |
Gekarteld tot gezaagd, tanden stomp, nagenoeg gelijk |
Grof en ongelijk gezaagd, tanden spits, zeer ongelijk |
Fijn, scherp gezaagd |
| Omwindselbladen |
Meestal 0, soms 1 of 2
|
Talrijk, vaak deels drietoppige blaadjes
|
Meestal 2 tot 6
|
| Omwindselblaadjes |
5 of 6
|
Talrijk, vaak deels drietoppige blaadjes
|
Meestal 2 tot 6
|
| Schermen |
Opvallend kort gesteeld of zittend, altijd tegenover de bladeren
|
Zijdelings, kort tot vrij lang gesteeld, meestal tegenover de bladeren
|
Grotendeels eindelings. Zijdelingse schermen overwegend mannelijk
|
| Aantal stralen per scherm |
3-15 |
10-20 |
20-30 |
| Kroonbladen |
Spits, groenachtig wit
|
Hartvormig ingesneden, roomwit
|
Wit
|
| Vruchten |
Eivormig met sterk uitspringende, zich verbredende, ronde ribben
|
Eivormig en zwak geribd
|
Eivormig met forse, brede ribben
|
Illustraties
Fig. 1. a. Groot moerasscherm (Helosciadium nodiflorum) heeft altijd enkelvoudig geveerde bladen. b. Kleine watereppe (Berula erecta) en c. Grote watereppe (Sium latifolium) zijn zeer variabel wat hun bladvorm betreft, met meervoudig geveerde ondergedoken voorjaarsbladen en enkelvoudig geveerde luchtbladen. (Tekenaar onbekend, bron: Van Moorsel & Odé 2000)
Fig. 2. Groot moerasscherm (Helosciadium nodiflorum), bloeiwijze en blad (foto's: Adrie van Heerden, Willem Braam)
Fig. 3. Kleine watereppe (Berula erecta), bloeiwijze en blad (foto's: Willem Braam)
Fig. 4. Grote watereppe (Sium latifolium), bloeiwijze en blad (foto's: Adrie van Heerden, Pieter Stolwijk)