< Meer determinatiehulpen

laatst gewijzigd op 19-01-2021

Het onderscheid tussen Witte en Noordelijke waterlelie

Rense Haveman, Iris de Ronde & Edwin Dijkhuis


Inleiding

De verschillen tussen de Witte en Noordelijke waterlelie zijn pas recent goed bekend geworden. In de tabel hieronder staan de verschillen tussen beide soorten. De kenmerken in de tabel worden in de foto's verduidelijkt. Het zwaartepunt van de verspreiding van Noordelijke waterlelie in Nederland ligt aan de westkant van het Drentse Plateau, in de beekdalen en veenkoloniën van Zuidoost-Friesland en het aangrenzende deel van Drenthe. 

 

Vergelijking tussen de soorten

Witte waterlelie

Nymphaea alba

Noordelijke waterlelie

Nymphaea candida

Basale bladslippen

elkaar wel/niet overlappend

Elkaar overlappend

Hoofdnerven basale bladpunten

recht en uiteenwijkend

Teruggebogen

Vorm bloem

Stervormige bloem op water drijvend

Bekervormige bloem met basis onder water

Bloembasis onderaanzicht

Rond en niet hol

Vierkant en hol

Bloembasis zijaanzicht

Recht

Hol (concaaf)

Stempelschijf (doorsnede)

Ongeveer even breed als vruchtbeginsel

Duidelijk kleiner dan vruchtbeginsel

Aantal stempelstralen

(10-) 14-25

(5-) 6-10 (-14)

Centrale uitsteeksel

Ongeveer even lang als breed

1,5-3,5 maal zo lang als breed

 

Foto's

Noordelijke waterlelie (Nymphaea candida)

Fig. 1. Fotocollage Noordelijke waterlelie met verduidelijking van de kenmerken: (1a) Basale bladslippen elkaar overlappend, (1b) Hoofdnerf basale bladpunten gebogen, (2) bekervormige bloem met basis onder water, (3a) bloembasis aan de onderzijde hol, (3b) bloembasis op zijaanzicht hol, (4) doorsnede stempelschijf (a) kleiner dan doorsnede vruchtbeginsel (b), (5) centrale uitsteeksel 1,5-3,5 maal zo lang als breed.

(foto's: Rense Haveman, Joop Verburg & Edwin Dijkhuis)  

 

Witte waterlelie (Nymphaea alba)        

Fig. 2. Fotocollage Witte waterlelie met verduidelijking van de kenmerken: (1a) Basale bladslippen elkaar wel/niet overlappend, (1b) Hoofdnerf basale bladpunten recht en van elkaar wijkend, (2) stervormige bloem op water drijvend, (3a) bloembasis aan de onderzijde niet hol, (3b) bloembasis op zijaanzicht recht, (4) doorsnede stempelschijf (a) ongeveer even breed als doorsnede vruchtbeginsel (b), (5) centrale uitsteeksel even lang als breed.

(foto's: Rense Haveman, Joop Verburg & Edwin Dijkhuis)  

 

Literatuur

Dąbrowska, M.A.;Rola, K.;Volkova, P.;Suda, J.;Zalewska-Gałosz, J. (2015) Genome size and phenotypic variation of Nymphaea (Nymphaeaceae) species from Eastern Europe and temperate Asia. Acta Societatis Botanicorum Poloniae 84: 277-286. 
 
De Langhe, J.E.;D'hose, R. (1979) Nymphaea candida C. Presl indigène en Belgique. Dumortiera 12: 15-18.
 
Dijkhuis, E. (2021) De Noordelijke waterlelie in Drenthe, herkenning en verspreiding. Nieuwsbrief Werkgroep Florakartering Drenthe 56: 19-21. 
 
Giesen, T.G.;van der Velde, G. (1978) De verspreiding van Nymphaea candida Presl en Nymphaea alba L. in Nederland. Gorteria 9: 61-66. 
 
Haveman, R.;Jager, H.;de Ronde, I. (2017) Een echo uit een koud verleden: hetNymphaeetum candidae Miljan 1958 in Nederland. Stratiotes 52: 5-31. 
 
Haveman, R.;Venema, D. (2021) Nymphaea candida C. Presl & J. Presl nog steeds aanwezig in Gaasterland. Gorteria 43: 24-26. 
 
Kabatova, K.;Vit, P.;Suda, J. (2014) Species boundaries and hybridization in central-European Nymphaea species inferred from genome size and morphometric data. Preslia 86: 131-154. 
 
Kops, J.;van Hall, H.C. (1836) Nymphaea alba - witte Plompen Flora Batava 7: 539-539. 
 
Loran, A. (1900) Waterlelies. De Levende Natuur 5: 57-59. 
 
Muntendam, J.B.;Povel, G.D.E.;van der Velde, G. (1996) Morphometric patterns in the Nymphaea alba-candida complex. Acta Botanica Neerlandica 45: 279-302.
 
Roelofs, J.G.M.;van der Velde, G. (1977) Nymphaea candida Presl, een waterlelie nieuw voor Nederland. De Levende Natuur 80: 170-186. 
 
Thijsse, J.P. (1902) De bezoekers van de Witte Waterlelie. De Levende Natuur 7: 120-121. 
 
Tjallingii F, r. (1936) Verslag van de excursie, georganiseerd door de „Commissie voor de Biosociologie en het Veenonderzoek van Nederland” der Nederlandsche Botanische Vereeniging, op Vrijdag 7 Juni 1935 naar Boxtel en Oisterwijk, onder leiding van Prof. Dr R. Nordhagen (Bergen, Noorwegen). Nederlandsch kruidkundig archief. Serie 3 46: 408-412. 
 
van de Munckhof, P. (1974) De Castenrayse vennen. Natuurhistorisch Maandblad 63: 6-9.
 
van der Velde, G. (1986) Developmental stages in the floral biology s.l. of Dutch Nymphaeaceae (Nymphaea alba L., Nymphaea candida Presl, Nuphar lutea (L.)Sm.). Acta botanica neerlandica 35: 111-113. 
 
van Ooststroom, S.J. (1970) Nymphaea alba L. op Texel (Korte meded.). Gorteria 5: 36-36. 
 
Volkova, P.A.;Trávníček, P.;Brochmann, C. (2010) Evolutionary dynamics across discontinuous freshwater systems: rapid expansions and repeated allopolyploid origins in the Palearctic white water-lilies (Nymphaea). Taxon 59: 483-494.