< Meer determinatiehulpen

laatst gewijzigd op 26-08-2025

Elatine - Glaskroos

Stef van Walsum


Inleiding

Glaskrozen zijn kleine eenjarige planten van periodiek droogvallend oevers, plassen en vennen. Glaskroos (Elatine) lijkt op Sterrenkroos (Callitriche) waarvan het (o.a.)  door de glasachtig doorzichtige stengel mee verschilt. Tot 2000 waren alle soorten Glaskroos in Nederland erg zeldzaam. Sindsdien is met name Gesteeld glaskroos (Elatine hexandra) sterk toegenomen in het zuiden van Nederland. Ook Klein glaskroos (Elatine hydropiper) is toegenomen maar nog steeds erg zeldzaam. Drietallig glaskroos (Elatine tiandra) is voor het laatst in Nederland gezien in 1859. In België komt de soort echter veel voor in visvijvers nabij Zonhoven. De kleine zaden worden door watervogels verspreid. Het is te verwachten dat de soort ook in Nederland opduikt, en wordt mogelijk over het hoofd gezien.

De beste manier om soorten Glaskroos op naam te brengen is door bloemkenmerken te bekijken (aantal kroonbladen en aantal meeldraden). De gesteelde bloem/vrucht is bij Gesteeld glaskroos niet altijd duidelijk, met name bij zeer kleine exemplaren. Vegetatieve exemplaren van Glaskroos zijn niet op naam te brengen. 

Vergelijking

 

Klein glaskroos

Elatine hydropiper

Gesteeld glaskroos

Elatine hexandra

Drietallig glaskroos

Elatine tiandra

Kroonbladen

viertallig

drietallig

drietallig

Kelkbladen

4

3

2-3

Bloemen en vruchten

zittend

gesteeld

zittend, bloemen vaak gesloten

Aantal meeldraden

8

6

3

Vruchten

U-vormig

banaan-vormig

banaan-vormig

Blad

bladsteel even lang tot 3x zo lang als de bladschijf. bladrand gaafrandig

bladsteel korter dan bladschijf. bladrand gaafrandig

bladsteel meestal korter dan bladschijf. bladrand met kleine stompe tanden

Literatuur

Bernhardt, K.G.;Koch, M. (1993) Vorkommen und Vergesellschaftung von Elatine hexandra im Emsland (Niedersachsen). Floristische Rundbriefe 27: 32-37.
 
Berten, R.;Andriessen, L.;Steegmans, R. (1986) Elatine hydropiper L. in het staatsnatuurreservaat De Platweiers te Zonhoven (Limburg, België). Dumortiera 34-35: 75-77.
 
Brinkkemper, O.;Weeda, E.J.;Bohncke, S.J.P.;Kuijper, W.J. (2008) The past and present occurrence of Elatine and implications for palaeoenvironmental reconstructions. Veget. Hist. Archaeobot. 17: 15-24.
 
Dijkhuis, E. (2011) Update Glaskroos. FLORON-nieuws 15: 7-7.
 
Hofstra, J. (1982) Over enige Littorelletea-gemeenschappen, in het bijzonder in Twente. Gorteria 11: 59-72. 
 
Hofstra, J.J.;Weeda, E.J. (1977) Over de vegetatie met Elatine hexandra (Lapierre) DC. in de kleine plas van het Lonnekermeer. Gorteria 8: 193-206. 
 
Jager, H.J. (2000) Elatine hydropoper L. (Klein glaskroos) in Nederland teruggevonden. Gorteria 26: 227-229. 
 
Schils, C. (2023) Het Merkske 50 jaar na Mennema Planten 19: 20-22. 
 
Sloff, J.G;van Soest, J.L. (1938) Het fluviatiele district in Nederland en zijn flora. Nederlandsch kruidkundig archief. Serie 3 48: 199-249. 
 
Täuber, T. (1998) Neu- und Wiederfunde von Arten der Zwergbinsen-Gesellschaften in Niedersachsen. Teil 1: Landkreise Solltau-Fallingbostel (SFA), Celle (CE) und Gifhorn (GF). Floristische Rundbriefe 32: 74-80.
 
Taura, L.;Kamaitytė-Bukelskienė, L.;Sinkevičienė, Z.;Gudžinskas, Z. (2022) Study on the rare semiaquatic plant Elatine hydropiper (Elatinaceae) in Lithuania: population density, seed Bank and conservation challenges. Front. Biosci. 27: 162-162. 
 
van Eeden, F.W. (1885) Elatine hexandra - Zeshelmige Elatine Flora Batava 17: 1351-1351. 
 
Verbeek, P.J.M.;van den Munckhof, P. (2008) Klein glaskroos terug in Limburg. Natuurhistorisch Maandblad 97: 37-40.
 
Weeda, E.J.;Brinkkemper, O. (2010) Vijftienduizend jaar Elatine in Nederland, in het rivierengebied en daarbuiten. Stratiotes 40: 6-26.