|
|
Juniperus communis L.
Jeneverbes
|
Ecologie & verspreiding
Jeneverbes staat op open, zonnige tot iets beschaduwde, droge, zwak zure tot zure, minerale, al of niet stenige zandgrond, vooral voormalig stuifzand. Ze kan echter ook op zure, natte veenbodems groeien en verder ook op kalkhellingen. De altijd groene plant groeit op heiden en op rotsachtige hellingen en op stuifzand, in zeeduinen en droge kalkgraslanden, op open plekken in struwelen, loof- en naaldbossen. Nederland valt geheel binnen het Europese deel van het areaal. Tegenwoordig is ze vrij zeldzaam in de Pleistocene delen in Zuid-, Midden- en Noord-Nederland, zeer zeldzaam in Zuid-Limburg, in de duinen van het Waddendistrict en van noordelijk Noord-Holland. Verminderde milieudynamiek heeft een sterke achteruitgang teweeg gebracht. Op plaatsen waar deze wel aanwezig is, m.n. op militaire terreinen, zien we een duidelijke verjonging. De geurige, blauwberijpte kegelbessen worden als keukenkruid gebruikt of als smaakmaker in jenever. Vroeger werd ze voor tal van zaken gebruikt en ook voor medisch doeleinden aangewend.
CC-BY-SA 3.0 René van Moorsel, 2014
|
EcologieBodemZonnige, open plekken op droge, voedselarme, zwak zure tot zure grond (stenige plaatsen en zand, vooral voormalig stuifzand). In België ook op natte, zure veenbodems en op droge kalkhellingen. GroeiplaatsStuifzand, heide, zeeduinen, bossen (open plekken in loofbossen en naaldbossen), struwelen en rotsige hellingen.
Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NLVerspreidingNederlandVrij zeldzaam tot zeldzaam in de zandstreken in het oosten en midden en zuiden, het meest in Drenthe, Overijssel en Gelderland. Zeer zeldzaam in de duinen van Texel en Vlieland en noordelijk Noord-Holland. VlaanderenZeldzaam in de Kempen, met name in het oosten (Limburg). WalloniëZeldzaam in de Ardennen en Lotharingen. WereldKoude en gematigde streken op het noordelijk halfrond.
Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NLLiteratuurBlokhuis, G. (1913) Jeneverbes. De Levende Natuur 18: 212-214 Brauwers, C. (1984) Monoécie ou dioécie chez Juniperus communis L.. Dumortiera 29-30: 41-44 Bruna, M. (1966) Jeneverbes, Juniperus communis. Natuurhistorisch Maandblad 55: 84-84 Drees, M., M. Rekers, L. Sparrius & C. Smit (2018) Uitgezocht: Hoe staat het met de verjonging van de Jeneverbes. Planten 4: 20-21 Drees, M., T. Stolz & C. Smit (2011) Konijn en Jeneverbes. De Levende Natuur 112: 174-177 Haveman, R. (2005) Verjonging van Juniperus communis L. (Cupressaceae, Pinopsida); wat is mythe, wat is waar? Stratiotes 31: 20-24 Hillegers, H.P.M. (1985) De Jeneverbes, uitgestorven in het Mergelland? Natuurhistorisch Maandblad 74: 42-44 Lucassen, E., L. Loeffen, J. Popma, E. Verbaarschot, E. Remke, S. de Kort & J. Roelofs (2011) Bodemverzuring lijkt een sleutelrol te spelen in het verstoorde verjongingsproces van Jeneverbes. De Levende Natuur 112: 235-239 Maes, N.C.M. (2013) Inheemse bomen en struiken in Nederland en Vlaanderen-Herkenning, verspreiding, geschiedenis en gebruik. Boom Miller, H.J. (1974) Anatomical studies of Juniperus communis L. ssp. communis and J. communis L. ssp. nana Syme. Acta botanica neerlandica 23: 91-98 Rosén, E. (1988) Development and seedling establishment within a Juniperus communis stand on Öland, Sweden. Acta botanica neerlandica 37: 193-201 van Eeden, F.W. (1872) Juniperus communis - Jeneverstruik Flora Batava 14: 1057-1057 Weeda, E.J. (2000) Jeneverbesstruwelen op lemig zand. Stratiotes 21: 13-32 Pagina's in standaardwerkenAtlas van de Nederlandse Flora 3: 91Flora Batava 14: plaat 1057Heukels' Flora van Nederland, 23e ed.: 77Heukels' Flora van Nederland, 24e ed.: 90Nederlandse Oecologische Flora 1: 57Wilde Planten 3: 74Wilde-Planten.nl: pagina Taxonomie| Rijk: | Plantae | | Stam: | Tracheophyta | | Klasse: | Spermatopsida | | Orde: | Cupressales | | Familie: | Cupressaceae |
Juniperus communis L. (1753) | | Nederlands: | Jeneverbes | | Engels: | Juniper | | Duits: | Wacholder |
Etymologiebron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra | Waarschijnlijk stamt Juniperus af van het Keltische jeneprus (ruw of wrang), vanwege de stekelige bladen. Volgens anderen is de naam afgeleid van Juni (een verkorting van Juvenes (jongelieden) en perus (van pario) (baren), omdat het blad van de Zevenboom (Juniperus sabina) gebruikt werd, om een abortus op te wekken. Communis betekentgewoon of algemeen voorkomend.
|
Bron: Standaardlijst 2003 | | Bron Nederlandse naam: Standaardlijst 2003 | | | | Zoeken in GBIF | | Zoeken in Google Scholar |
Beschrijvingbron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra Stengels De zeskantige takken kunnen opstijgend zijn of ze staan rechtop. Bladeren De wintergroene naalden groeien in kransen van drie. Ze zijn blauwgroen, sterk afgeplat, 1-2 cm, lang priemvormig met een scherpe punt, van boven dof en gootvormig en van onderen glanzend met één witte streep. Bloemen Eenslachtig (een bloem met alleen mannelijke of alleen vrouwelijke geslachtsorganen). Tweehuizig (mannelijke en vrouwelijke bloemen op verschillende planten). De struiken zijn tweehuizig. De geleige bloemen groeien in de bladoksels. Vrouwelijke bloemen met twee tot vier vruchtschubben. Vruchten Een kegelbes. De ronde bessen zijn 5-9 mm. Eerst zijn ze lichtgroen, in het tweede jaar rijpen ze en worden dan blauw. De zaden zijn zeer kortlevend (korter dan één jaar). Naaktzadig (naaldboom).
Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL
Verspreidingstrend
Gemiddelde trend van het aantal kilometerhokken waarin de soort voorkomt, weergegeven als indexcijfer (1975-1978 = 100).
De trend is gecorrigeerd voor waarnemersinspanning en geeft de relatieve verandering in het aantal bezette kilometerhokken weer.
Voor de berekening worden de data per periode van vier jaar samengenomen.
In de grafiek correspondeert ieder punt met het laatste jaar van zo'n periode. © NEM(CBS & FLORON) 2023
 download in hoge resolutieFenologie bloeiend Fenologie vruchtdragend Bron: FLORON - Gemodelleerd op basis van waarnemingen uit de NDFF voor de periode 2000-2021.
|