NDFF Verspreidingsatlas | Delphinus delphis

Inloggen |

NDFF Verspreidingsatlas Zoogdieren

Verspreidingsatlas

toon wetenschappelijke namen

verberg synoniemen

toon alleen geaccepteerde namen

Gestreept stinkdier
Gestreepte dolfijn
Gewone bosspitsmuis
Gewone dolfijn
Gewone dwergvleermuis
Gewone grootoorvleermuis
Gewone spitssnuitdolfijn
Gewone vinvis
Gewone zeehond
Goudjakhals
Griend
Grijze dolfijn
Grijze eekhoorn
Grijze grootoorvleermuis
Grijze walvis
Grijze zeehond
Grote bosmuis
Grote hoefijzerneus

Delphinus delphis Linnaeus, 1758

Gewone dolfijn

	algemeen \| taxonomie \| ecologie \| veranderingen \| trend en fenologie \| literatuur (8) \| feedback (0)

Familie:	Delphinidae
Groep:	Walvisachtigen
Voorkomen in Nederland
Indigeniteit:	dwaalgast
Bescherming:	Habitatrichtlijn bijlage 4

Ecologie
De gewone dolfijn is een slanke, tot 2,5 m lange dolfijn met een lange snuit en een karakteristiek ’zandloperpatroon’ op de flanken. De bovendelen zijn donkergrijs; de donkere mantel loopt onder de ru... [meer]

Veranderingen

De strandingsgegevens laten zien dat de gewone dolfijn vroeger in ons land waarschijnlijk zeldzaam was en hier in 1925 plotseling verscheen. De meldingen namen vervolgens snel toe, tot de soort tussen 1930 en 1950 vrij talrijk was; daarna namen de aantallen weer af. Hierbij moet men bedenken dat het begin van deze periode min of meer samenviel met de intensivering van het door Van Deinse opgezette meldingssysteem voor strandingen, dat in 1914 was begonnen; dat kan de cijfers hebben beïnvloed. Van Deinse overleed in 1965 en het duurde enkele jaren voordat de zoölogische musea van Leiden en Amsterdam een nieuw strandingsnetwerk hadden opgebouwd. Niettemin mag men uit de recente gegevens opmaken dat de gewone dolfijn vanaf het midden van de jaren 1920 veel vaker aanspoelde dan daarna en, vrijwel zeker, ook daarvoor. Op de Britse Eilanden nam het aantal strandingen in de jaren 1930 eveneens sterk toe (maar daarna weer af) en in die tijd verscheen de soort ook aan de Britse kant van de Noordzee. Op grond van overeenkomsten in schedelkenmerken tussen de Nederlandse en Engelse dieren vermoeden dat de gewone dolfijn in die tijd de zuidelijke Noordzee via Het Kanaal binnenkwam; dit is echter onzeker, gezien het zeer kleine aantal opgemeten schedels van de Nederlandse kust. Van de Duitse kust zijn geen strandingen gerapporteerd (Schultz 1970), maar in Denemarken werden in de periode 1937-1952 tien strandingen en verscheidene waarnemingen en vangsten gemeld, tegen slechts één stranding in de negentiende eeuw en één in 1978; deze dieren waren vermoedelijk afkomstig uit het noordwesten. Het lijkt waarschijnlijk dat klimaatveranderingen en daarmee veranderingen in voedselaanbod hierbij een rol hebben gespeeld. De periode 1920-1950 wordt gekenmerkt door een toename van de gemiddelde zeewatertemperatuur in de noordelijke Atlantische Oceaan, waarschijnlijk vooral het gevolg van het afnemen van de overheersende westenwinden en een sterke instroom van Atlantisch water in Het Kanaal en de Noordzee; de daarop volgende 30-40 jaar waren weer kouder. In de jaren 1920-1940 drongen veel vissen en andere zeedieren uit warmere streken ver naar het noorden door, en de areaalgrens van een aantal noordelijke soorten verschoof in noordelijke richting; de sterkste veranderingen vonden plaats in 1925-1935. Het is opvallend dat in deze periode ook enkele zuidelijke, oceanische walvissoorten in de Noordzee verschenen: dwergpotvis (1925), spitssnuitdolfijn van Gray (1927) en zwarte zwaardwalvis (1927, 1935). Ook aan de westkust van de Britse Eilanden strandden in deze tijd enkele zuidelijke soorten, waaronder de eerste gestreepte dolfijnen. Na 1950 kwam dit warmere tijdvak ten einde en tussen 1950 en 1960 verdween de gewone dolfijn weer uit ons gebied. In de wateren van Noordwest-Schotland zijn er aanwijzingen dat de gewone dolfijn zijn areaal sinds de jaren 1990 weer in noordelijke richting uitbreidt, wat in verband wordt gebracht met de recente toename van de zeewatertemperatuur, zoals dat door ook is aangetoond voor de gestreepte dolfijn. vermoeden dat deze uitbreiding zich zal voortzetten. Inderdaad worden er sinds 2006 elk jaar tussen mei en oktober groepen gewone dolfijnen gezien, van soms enkele honderden dieren, in de Outer Moray Firth, Schotland, dus in de noordelijke Noordzee. In dezelfde periode zijn de aantallen witsnuitdolfijnen, een noordelijke soort, in Schotse wateren afgenomen. Sinds 1982 is de gewone dolfijn ook sterk toe in de Deense wateren, vooral in het Kattegat en de oostelijke zeestraten, tot in de Oostzee; de soort wordt hier nu jaarlijks waargenomen. Dit wordt in verband gebracht met een sterkere instroom van warmer Atlantisch water. Dit alles wijst erop, dat de gewone dolfijn nu niet vanuit het zuiden de Noordzee binnenkomt, maar uit noordwestelijke richting. In de zuidelijke Noordzee lijkt er nog nauwelijks sprake van een terugkeer, al zijn ook daar de waarnemingen sinds 1990 enigszins toegenomen. Met nadruk zij erop gewezen dat het hier gaat om correlaties: het verband tussen deze schommelingen in temperatuur en het verschijnen en weer (bijna) verdwijnen van de gewone dolfijn uit de zuidelijke Noordzee is hiermee nog niet aangetoond en verklaard. Het ligt voor de hand dat veranderingen in voedselaanbod hieraan ten grondslag liggen, maar het mechanisme is niet bekend, daar wij niet weten welke prooisoorten een sleutelrol speelden (en spelen) in dit proces. Er zijn in de twintigste eeuw veel veranderingen in voorkomen en bestandsgrootte van (vooral commercieel belangrijke) vissoorten gedocumenteerd en deze kunnen van grote invloed zijn geweest op de beschikbaarheid van voedsel voor walvisachtigen. Maar niet al deze schommelingen zijn te herleiden tot klimaatveranderingen. De solitaire, met boeien geassocieerde dolfijnen vormen een bijzonder verschijnsel, dat tot dusverre alleen bij de gewone dolfijn is waargenomen. De binding van enkele dolfijnen met één of enkele boeien was soms zo sterk, dat de dieren bij nadering van een schip in steeds kleinere cirkels om de boeien heen gingen zwemmen, totdat ze ogenschijnlijk ‘de moed verzameld hadden’ om weg te zwemmen of naar het schip te komen. Gewone dolfijnen zijn echte groepsdieren en het feit dat het hier solitaire dieren betrof (in één geval een duo), wijst op afwijkend gedrag van verdwaalde individuen in een onbekende omgeving. Dit gedrag is ook in Deense wateren gezien. De dolfijn die in 2001-2003 in de Westerschelde verbleef, vertoonde ook anatomische (en vermoedelijk hormonale) afwijkingen.

april 2024
	m	d	w	d	v	z	z
13	25	26	27	28	29	30	31
14	1	2	3	4	5	6	7
15	8	9	10	11	12	13	14
16	15	16	17	18	19	20	21
17	22	23	24	25	26	27	28
18	29	30	1	2	3	4	5

Soortenlijst

	m	d	w	d	v	z	z
13	25	26	27	28	29	30	31
14	1	2	3	4	5	6	7
15	8	9	10	11	12	13	14
16	15	16	17	18	19	20	21
17	22	23	24	25	26	27	28
18	29	30	1	2	3	4	5

	m	d	w	d	v	z	z
13	25	26	27	28	29	30	31
14	1	2	3	4	5	6	7
15	8	9	10	11	12	13	14
16	15	16	17	18	19	20	21
17	22	23	24	25	26	27	28
18	29	30	1	2	3	4	5

Feedback

	m	d	w	d	v	z	z
13	25	26	27	28	29	30	31
14	1	2	3	4	5	6	7
15	8	9	10	11	12	13	14
16	15	16	17	18	19	20	21
17	22	23	24	25	26	27	28
18	29	30	1	2	3	4	5