Ecologie & verspreiding Alpenheksenkruid staat op licht beschaduwde, voedselarme, vaak zure, matig stikstofrijke, vochtige tot natte, humusrijke en vaak stenige grond. Ze groeit in loof- en naaldbossen, in bron- en bergbossen en aan beschaduwde beekoevers. Het is een soort van de koele delen van het Noordelijke Halfrond, vooral in gebergten. Het westelijke deel van het Europese areaal reikt nog juist tot in Nederland. In ons land is ze uitsluitend bekend van het beekbos Hazelbekke bij Vasse in Twente. Het bodem is hier met water doordrenkt, er heerst een koel-vochtig klimaat en er is zuurstofrijk, stromend water in de buurt. De plant bestuift als regel zichzelf, de zaden worden verspreid als klit of met water. Vegetatieve uitbreiding geschiedt door middel van wortelstokken. De soort heeft vroeger een rol gespeeld bij hekserij en toverkunst. Ze werd gebruikt als afrodisiacum en ze bevat hallucinerende, verdovende stoffen die ook medicinaal aangewend werden en worden. CC-BY-SA 3.0 René van Moorsel, 2014

Ecologie

Bodem
Licht beschaduwde plaatsen op vochtige tot vrij natte, voedselarme, zwak zure, humusrijke en vaak stenige grond.

Groeiplaats
Bossen (loofbossen, bronbossen en bergbossen) en waterkanten (beschaduwde beekoevers).

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

Verspreiding

Nederland
Zeer zeldzaam in Twente. Ook op een plaatsen elders aangetroffen.

Vlaanderen
Niet in Vlaanderen.

Wallonië
Vroeger bij Robertville in de Hoge Ardennen.

Wereld
Koel-gematigde streken op het noordelijk halfrond, vooral in gebergten. In grote delen van West-Europa ontbreekt de plant. Ze komt hier alleen voor in Luxemburg, Groot-Brittannië en Nederland.

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

Ecologiebron: Botanisch Basisregister (met aanvullingen)
Biotoopvoorkeur:	natte bossen
Levensduur:	overblijvend
Levensvorm:	geofyt
Zaadbank:	zeer kortlevend (< 1 jaar)
Bloeitijd:	juli - augustus

Literatuur
Beringen, R. (2001) Circaea x intermedia Ehrh. (Klein heksenkruid) een tuinplant? Gorteria 27: 28-31 

Hermans, J.T. (2019) Klein heksenkruid langs de Roode Beek in de Meinweg. Natuurhistorisch Maandblad 108: 213-222 [Bespreek de verspreiding van een nieuw ontdekte groeiplaats langs in de Meinweg en geeft een vergelijking met andere Circaea-soorten.]

Koop, H.G.J.M. (2000) Circaea alpina L. (Alpenheksenkruid) aan de zuidoostelijke Veluwezoom. Gorteria 26: 37-40 

Raven, P.H. (1963) Circaea in the British lsles. Watsonia 5: 262-272

Weeda, E.J. (2001) Over de beheerswensen van Alpenheksenkruid (Circaea alpina). Nieuwsbrief FLORON-FWT 24: 11-15 

Pagina's in standaardwerken

Atlas van de Nederlandse Flora 1: 86

Heukels' Flora van Nederland, 23e ed.: 328

Heukels' Flora van Nederland, 24e ed.: 444

Nederlandse Oecologische Flora 2: 220

Wilde Planten 3: 209

Wilde-Planten.nl: pagina

deze soort in de Zadenatlas van Nederland

Beschrijvingbron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra

Stengels De boogvormige opstijgende, onbehaarde stengel is niet vertakt of draagt omstreeks het midden afstaande zijstengels. Bladeren De lichtgroene, kale, tere, iets glanzende bladen zijn breed lancetvormig en ongeveer even lang als breed (1-3 cm), met een hartvormige voet, een min of meer spitse top en een diep, bochtig getande rand. De bladsteel is duidelijker gootvormig dan die van Groot heksenkruid en vaak smal gevleugeld. Bloemen Tweeslachtig (een bloem met zowel mannelijke als vrouwelijke geslachtsorganen). De bloemen staan dicht opeen aan de top van de bloemtros. De bloemtrossen verlengen zich pas als de bloemen uitgebloeid zijn. Aan de voet van de bloemstelen staan zeer kleine (1 mm lange) borstelvormige steunblaadjes, die spoedig afvallen. De minieme bloemen (1-2,5 mm) zijn in alle onderdelen drie tot zes keer zo klein als die van Groot heksenkruid. De 'kelkbuis' is uiterst kort. Zowel de kelk- als de kroonbladen zijn wit. De stempel is meestal knopvormig. Vaak gaan de bloemen nauwelijks open en spontane zelfbestuiving is dan ook normaal. Vruchten Een eenzadige dopvrucht of nootje. De langwerpige dopvrucht is eenhokkig (met één zaadje of nootje) en is bezet met verspreide haakjes. De zaden zijn zeer kort levend (korter dan één jaar). Tweezaadlobbig (kiemend met twee kiemblaadjes).

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

Kenmerkenbron: Botanisch Basisregister (met aanvullingen)
Hoogte:	0,05-0,30 m.
Bloemkleur:	wit of rood
Type vrucht:	eenzadige dopvrucht of noot
Kleur van de vrucht:	Onopvallend
Geslachtsverdeling:	tweeslachtig

Atlasblokken met waarnemingen
Het aantal atlasblokken (5x5 km) waarin de soort is gemeld binnen een periode van vijf jaar (vanaf 1980) of twintig jaar. Niet gecorrigeerd voor waarnemersinspanning en het aantal doorgegeven waarnemingen kan sterk variëren per periode, dus een trend in verspreiding kan hier niet direct uit worden afgelezen. Het opgegeven jaartal is het eerste jaar van de periode. Bron: gevalideerde waarnemingen uit de NDFF.
© FLORON & NDFF

download hoge resolutie