|
|
Centaurium erythraea Rafn
Echt duizendguldenkruid
|
Ecologie & verspreiding
Echt duizendguldenkruid komt voor in pionierbegroeiingen op zonnige, open tot grazige plekken op vochtige, humushoudende, matig voedselarme tot matig voedselrijke, zwak zure tot basische (kalkrijke) grond, zoals zand, zavel, leem, lichte klei, löss en mergel gemengd met grind. De plant is zoutmijdend. Zij staat op grazige, steile hellingen of taluds, kapvlakten, opgespoten zandvlakten, in schrale, door vee of konijnen kort afgegraasde duinvalleien en vroongronden, leem- en kleigroeven, kanaal- en spoorweginsnijdingen, nieuwe wegbermen en aan greppelkanten. In Nederland is Echt duizendguldenkruid plaatselijk vrij algemeen in de kalkrijke duinen, vrij zeldzaam in Zuid-Limburg, Noord-Brabant, het oosten van het land en rond Amsterdam, en zeldzaam in de IJsselmeerpolders. Elders in Nederland is de soort zeer zeldzaam. Echt duizendguldenkruid kan kruisingen vormen met Strandduizendguldenkruid.
CC-BY-SA 3.0 Niko Buiten, 2024
|
EcologieBodemZonnige, open (pioniervegetaties) tot grazige plaatsen op vochtige, matig voedselarme tot matig voedselrijke, zwak zure tot basische (kalkrijke) grond. Zoutmijdend (zand, zavel, leem, lichte klei, löss en mergel (vermengd met grind). GroeiplaatsBossen (langs zonnige bospaden), bosranden, struwelen, kapvlakten (op löss), opgespoten grond, afgravingen (leemgroeven, kleigroeven), langs spoorwegen (spoorwegterreinen en spoordijken), industrieterreinen, zeeduinen (kort afgegraasd weiland in duinvalleien), grasland (laagblijvend hooiland en langs afgestoken greppelkanten), bermen, kalkhellingen en soms aan waterkanten (slootkanten).
Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NLVerspreidingNederlandPlaatselijk vrij algemeen in de Zeeuwse en Hollandse duinen, vrij zeldzaam in Zuid-Limburg, Noord-Brabant, in het oosten van het land en rond Amsterdam en zeldzaam in Flevoland. Elders zeer zeldzaam. VlaanderenAlgemeen in de duinen. Elders minder algemeen. WalloniëVrij algemeen in het Maasgebied en in de zuidelijke Ardennen. Elders zeldzamer. WereldEuropa, noordelijk tot in het Oostzeegebied. Ook in Noordwest-Afrika en hier en daar in Zuidwest-Azië, Noord-Amerika, Australië en Nieuw-Zeeland.
Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NLLiteratuurHoste, I., F. Verloove, C. Nagels, L. Andriessen & J. Lambinon (2009) De adventievenflora van in België ingevoerde mediterrane containerplanten. Dumortiera 97: 1-16 Kops, J. (1822) Chironia centaurium - Gentiaan Chironie Flora Batava 4: 276-276 Kops, J. & H.C. van Hall (1836) Erythraea (Chironia) Centaurium - Gewoon Duizendguldenkruid Flora Batava 7: 501-501 Pagina's in standaardwerkenAtlas van de Nederlandse Flora 2: 107Flora Batava 07: plaatHeukels' Flora van Nederland, 23e ed.: 478Heukels' Flora van Nederland, 24e ed.: 573Nederlandse Oecologische Flora 3: 88Wilde Planten 3: 233Wilde-Planten.nl: paginadeze soort in de Zadenatlas van Nederland Taxonomie| Rijk: | Plantae | | Stam: | Tracheophyta | | Klasse: | Spermatopsida | | Orde: | Gentianales | | Familie: | Gentianaceae |
Centaurium erythraea Rafn (1800) | | Nederlands: | Echt duizendguldenkruid | | Engels: | Common Centaury | | Duits: | Gemeines Tausendgüldenkraut |
Etymologiebron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra | Centaurium is afkomstig van een Griekse sage. Volgens deze Griekse sage gebruikte de Centaur Chiron de plant als geneeskruid en heelde de wonden van Hercules. Later werd de naam veranderd incentum auri (100 goudstukken of 100 gulden als waardering van het kruid). In het Nederlands werd het getal met een 0 uitgebreid en werd zo 1000. Erythraea betekent roodachtig, genoemd naar de kleur van de bloemen.
|
Bron: Standaardlijst 2003 | | Bron Nederlandse naam: Standaardlijst 2003 | | | | Zoeken in GBIF | | Zoeken in Google Scholar |
Beschrijvingbron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra Stengels Eén of meer rechtopstaande bloeistengels, die bovenaan zijn vertakt. Bladeren De bladeren vormen eerst een wortelrozet. Ze zijn elliptisch tot omgekeerd eirond, meestal stomp, hebben drie tot zeven nerven en zijn meer dan 5 mm breed. De stengelbladen zijn eirond tot spatelvormig met drie tot vijf nerven. Bloemen Tweeslachtig (een bloem met zowel mannelijke als vrouwelijke geslachtsorganen). De roze bloemen vormen samen een losse schermachtige bloeiwijze. Ze zijn 0,9-1½ mm, zelden gesteeld en vijfspletig. Ze hebben een 0,9-1½ cm lange buis en eironde, stompe, 5-8 mm lange slippen. De kroonbuis is bij het opengaan van de bloemen langer dan de kelk. De zoom is bijna vlak. Vruchten Een doosvrucht. De zaden zijn langlevend (langer dan vijf jaar). Tweezaadlobbig (kiemend met twee kiemblaadjes).
Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL
Verspreidingstrend
Gemiddelde trend van het aantal kilometerhokken waarin de soort voorkomt, weergegeven als indexcijfer (1975-1978 = 100).
De trend is gecorrigeerd voor waarnemersinspanning en geeft de relatieve verandering in het aantal bezette kilometerhokken weer.
Voor de berekening worden de data per periode van vier jaar samengenomen.
In de grafiek correspondeert ieder punt met het laatste jaar van zo'n periode. © NEM(CBS & FLORON) 2023
 download in hoge resolutieFenologie bloeiend Fenologie vruchtdragend Bron: FLORON - Gemodelleerd op basis van waarnemingen uit de NDFF voor de periode 2000-2021.
|