|
|
Epipactis palustris (L.) Crantz
Moeraswespenorchis
|
Ecologie & verspreiding
Moeraswespenorchis staat op zonnige tot licht beschaduwde, iets humushoudende, vochtige tot natte, matig voedsel- en stikstofarme, zwak basische tot kalkhoudende, weinig of niet bemeste zand-, leem- en zavelgrond en soms op veen en bezit verder enige zouttolerantie. Ze groeit in jonge duinvalleien, duinheiden en binnenduingrasland, in trilvenen en in kalk- en veenmoerassen, in rietlanden, op kraggen en langs vennen, in heiden en schrale (blauw)graslanden. Verder in inlagen, in slenken en kreken, in bermen en klei- en leemafgravingen, op afgesnoerde strandvlakten, opgespoten zandvlakten en op voormalige zandplaten, in waarden en langs bospaden. Nederland valt geheel binnen het Europese deel van het areaal. De soort is in ons land vrij zeldzaam in de kalkrijke duinen, het Deltagebied, op de Waddeneilanden en in het Lauwersmeergebied en is elders zeer zeldzaam. De achteruitgang van het taxon, met name in het oostelijke en zuidoostelijke deel is te wijten aan de toegenomen verdroging, verzuring en vermesting.
CC-BY-SA 3.0 Niko Buiten & René van Moorsel , 2015
|
EcologieBodemZonnige plaatsen op vochtige tot natte, matig voedselarme, weinig of niet bemeste, kalkhoudende en iets humushoudende grond (zand, leem, zavel, soms op veen). GroeiplaatsZeeduinen (duinvalleien, duinheide en binnenduingrasland), grasland (beekdalblauwgrasland en schraal grasland), bermen, voormalige zandplaten in afgedamde zeearmen, afgravingen (leemputten en kleiputten), opgespoten grond (dat al een aantal jaren ligt), moerassen (kalkmoerassen, moerasjes in de kwelzone van kanalen, langs kraggen, trilveen en rietland), waterkanten (o.a. langs vennen) en heide (plekken waar vroeger kalkrijk materiaal is aangebracht).
Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NLVerspreidingNederlandVrij zeldzaam op de Waddeneilanden, in het Lauwersmeergebied, in de duinen van Noord-Holland, in Zeeland en in de aangrenzende Zuid-Hollandse duinen. Elders zeer zeldzaam. VlaanderenZeldzaam in het kustgebied en de Kempen. Elders zeer zeldzaam, maar plaatselijk in grote aantallen. Sterk afgenomen. WalloniëZeldzaam in de zuidelijke Ardennen (de Kalkstreek) en Lotharingen. Elders zeer zeldzaam of ontbrekend. WereldIn Midden- en West-Azië, Noordwest-Afrika en Europa, behalve in het uiterste noorden en zuiden.
Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NLLiteratuur(Anoniem) (2009) Plant Crib - Epipactis. Botanical Society of the British Isles Arditti,J. & A. Ghani (2000) Tansley Review No. 110. Numerical and physical properties of orchid seeds and their biological implications. New Phytologist 145: 367-421 Brantjes, N.B.M. (1981) Mieren, luizen, zweefvliegen en de bestuiving van de Moeraswespenorchis. De Levende Natuur 83: 123-127 Brantjes, N.B.M. (1981) Ant, bee and fly pollination in Epipactis palustris (L.) Crantz (Orchidaceae). Acta botanica neerlandica 30: 59-68 Claessens, J. (2021) Sleutel voor de uitgebloeide orchideeën van Nederland en België. [multi-entry key] Claessens, J. & M. Claessens (2021) Sleutel voor uitgebloeide orchideeën van Nederland en België. Eigen uitgave [Determinatiesleutel, e-Book] Claessens, J. & J. Kleynen (1991) Het geslacht Epipactis in de Benelux: bloembiologische beschrijvingen en soorttypische kenmerken. Eurorchis 3: 5-38 de Kraker, K. (2022) Grevelingenverslag 2021. Ecologisch adviesbureau Sandvicensis, Burg-Haamstede Hilgers, J. (1972) De achteruitgang van de Orchidaceae in Limburg 7. Natuurhistorisch Maandblad 61: 54-56 Kops, J. (1814) Epipactis palustris (Serapias longifolia) - Langbladig Nieskruid Flora Batava 3: 210-210 Sipkes, C. (1920) De Moeraswespenorchis ( Epipactis palustris). Natura 19: 18-19 Sipkes, C. (1956) Insektenbezoek op de Moeraswespenorchis. De Levende Natuur 59: 262-264 van Ooststroom, S.J. & T.J. Reichgelt (1956) Nieuwe plantesoorten en -vormen in Nederland gevonden in 1955. De Levende Natuur 59: 258-262 Pagina's in standaardwerkenAtlas van de Nederlandse Flora 2: 141Flora Batava 03: plaatHeukels' Flora van Nederland, 23e ed.: 105Heukels' Flora van Nederland, 24e ed.: 152Nederlandse Oecologische Flora 5: 349Orchideeën (Kreutz, 1987): 120Wilde-Planten.nl: paginadeze soort in de Zadenatlas van Nederland Taxonomie| Rijk: | Plantae | | Stam: | Tracheophyta | | Klasse: | Spermatopsida | | Orde: | Asparagales | | Familie: | Orchidaceae |
Epipactis palustris (L.) Crantz (1769) | | Nederlands: | Moeraswespenorchis | | Engels: | Marsh Helleborine | | Duits: | Weisse Stendelwurz |
Etymologiebron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra | De Nederlandse naam wespenorchis laat zich verklaren doordat bestuiving alleen door plooivleugelwespen plaatsvindt. Epipactis komt van het Griekse epi (op) en pegnumi (vast steken). De naam slaat op een andere plant met deze naam, die een woekerplant was. Palustris betekent "het moeras bewonend".
|
Bron: Standaardlijst 2003 | | Bron Nederlandse naam: Standaardlijst 2003 | | | | Zoeken in GBIF | | Zoeken in Google Scholar |
Beschrijvingbron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra Stengels De stengels zijn bovenaan behaard. De jonge scheuten zijn vaak paars aangelopen. Moeraswespenorchis vormt vaak groepen. Bladeren De 4 tot 8 grijsgroene bladeren zijn langwerpig-eirond, hebben vaak een wat golvende rand, zijn spits en overlangs geplooid. Naar boven toe worden ze kleiner. Bloemen Tweeslachtig (een bloem met zowel mannelijke als vrouwelijke geslachtsorganen). De bloemtros bevat vrij weinig overhangende bloemen. De buitenste 3 bloembladen zijn bruinig en 1 tot 1,2 cm lang. De binnenste 2 bloembladen zijn wit en korter. De bloemlip is 1 tot 1,2 cm lang en is rondachtig, aan de rand golvend, gekarteld, wit of roze geaderd en heeft bij de voet een dooiergele vlek. Vruchten Een doosvrucht. De vruchten zijn behaard. Eenzaadlobbig (kiemend met één kiemblaadje).
Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL
Verspreidingstrend
Gemiddelde trend van het aantal kilometerhokken waarin de soort voorkomt, weergegeven als indexcijfer (1975-1978 = 100).
De trend is gecorrigeerd voor waarnemersinspanning en geeft de relatieve verandering in het aantal bezette kilometerhokken weer.
Voor de berekening worden de data per periode van vier jaar samengenomen.
In de grafiek correspondeert ieder punt met het laatste jaar van zo'n periode. © NEM(CBS & FLORON) 2023
 download in hoge resolutieFenologie bloeiend Fenologie vruchtdragend Bron: FLORON - Gemodelleerd op basis van waarnemingen uit de NDFF voor de periode 2000-2021. De bloeiperiode is dit jaar 2 dagen later dan het langjarig gemiddelde.
|