Ecologie

Bodem
Zonnige, vrij open plaatsen op natte, matig voedselarme, zwak zure grond (venige of humeuze grond: zand, beekklei, komklei en veen). Moeraskartelblad is een halfparasiet, die woekert op de wortels van grassen en cypergrassen.

Groeiplaats
Heide, moerassen (venen en trilveenmoeras), waterkanten, grasland (hooiland) en zeeduinen (duinvalleien).

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

Verspreiding

Nederland
Vrij zeldzaam in laagveengebieden, zeldzaam op de Waddeneilanden en in Noord-Brabant en zeer zeldzaam in het noordoosten, oosten en midden van het land. Vroeger ook in de Hollandse duinen en in Zuid-Limburg.

Vlaanderen
Zeer zeldzaam. Sterk afgenomen.

Wallonië
Zeer zeldzaam.

Wereld
Koude en gematigde streken in Europa en Azië. Ook in Oost-Canada (New-Foundland).

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

Ecologiebron: Botanisch Basisregister (met aanvullingen)
Biotoopvoorkeur:	laagvenen
Levensduur:	tweejarig
Levensvorm:	hemicryptofyt
Zaadbank:	kortlevend (1-5 jaar)
Bloeitijd:	mei - juli

Literatuur
Arnolds, E. (1999) Moeraskartelblad. Nieuwsbrief Werkgroep Florakartering Drenthe 33: 2-3 

den Besten, A.C. (1900) Merkwaardige afwijking (Pedicularis palustris). De Levende Natuur 5: 24-24 

Koeman-Kwak, M. (1973) The pollination of Pedicularis palustris by nectar thieves (shorttongued bumblebees). Acta botanica neerlandica 22: 608-615 

Kops, J. & H.C. van Hall (1832) Pedicularis palustris - Moeras Kartelblad Flora Batava 6: 417-417 

Kreulen, D.J.W. (1920) Pedicularis palustris en sylvatica. De Levende Natuur 25: 51-54 

ter Borg, S., J. Koeman & M.M. Kwak (1973) Een-en tweejarige Pedicularis palustris L. op de buitendijkse waarden bij Makkum. Gorteria 6: 139-140 

ter Borg, S.J., A. Janse & M.M. Kwak (1980) Life cycle variation in Pedicularis palustris L. (Scrophulariaceae). Acta botanica neerlandica 29: 397-405 

Pagina's in standaardwerken

Atlas van de Nederlandse Flora 2: 234

Flora Batava 06: plaat

Heukels' Flora van Nederland, 23e ed.: 526

Heukels' Flora van Nederland, 24e ed.: 641

Nederlandse Oecologische Flora 3: 232

Wilde Planten 2: 87

Wilde-Planten.nl: pagina

Afbeelding in de Zadenatlas (Digital Plant Atlas)

Beschrijvingbron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra

Stengels Eén rechtopstaande stengel met schuin omhoogstaande zijtakken. Ze zijn vrijwel kaal, donkergroen en vaak paars aangelopen. Bladeren De driehoekig-langwerpige bladeren zijn fijn veerdelig. De stengelbladeren staan meestal verspreid, maar soms ook tegenover elkaar of in kransen. Bloemen Tweeslachtig (een bloem met zowel mannelijke als vrouwelijke geslachtsorganen). De bloemen groeien schuin opzij gericht in de oksels van schutbladen, die minstens even lang zijn als de bloemen. De kelk heeft 2 lippen, die buis-klokvormig zijn met 5 tanden. De bloemkroon is roze-rood, soms geelachtig of wit en 1,8 tot 2½ cm lang. De bovenlip is vrijwel recht en heeft aan beide kanten 2 tanden (1 bij de top en 1 op de helft.) De onderlip is gewimperd en even lang als de bovenlip. Vruchten Een doosvrucht. De zaden zijn kortlevend (1-5 jaar). Tweezaadlobbig (kiemend met twee kiemblaadjes).

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

Kenmerkenbron: Botanisch Basisregister (met aanvullingen)
Hoogte:	0,15-0,50(-0,70) m.
Bloemkleur:	paars
Type vrucht:	doosvrucht
Kleur van de vrucht:	Onopvallend
Geslachtsverdeling:	tweeslachtig

Verspreidingstrend
Gemiddelde trend van het aantal kilometerhokken waarin de soort voorkomt, weergegeven als indexcijfer (1975-1978 = 100). De trend is gecorrigeerd voor waarnemersinspanning en geeft de relatieve verandering in het aantal bezette kilometerhokken weer. Voor de berekening worden de data per periode van vier jaar samengenomen. In de grafiek correspondeert ieder punt met het laatste jaar van zo'n periode.
© NEM(CBS & FLORON) 2023

download in hoge resolutie

Fenologie bloeiend


Fenologie vruchtdragend


Bron: FLORON - Gemodelleerd op basis van waarnemingen uit de NDFF voor de periode 2000-2021.

De bloeiperiode is dit jaar 10 dagen eerder dan het langjarig gemiddelde.