Ecologie & verspreiding
Parnassia staat op zonnige, open tot grazige, vochtige tot natte,voedselarme, zwak zure tot meestal kalkrijke, onbemeste bodems van zand, leem,zavel, mergel, laagveen en op stenige plaatsen. Ze groeit in duinvalleien, gemaaide duingraslanden en langsstrandvlakten, op zandplaten in afgesloten zeearmen en op venige of lemigeplekken in heiden, in blauwgraslanden,hooi- en kalkgraslanden, in kalkmoerassen, trilvenen en langs kleineverlandende veenplassen, in bronvenen, op puinhellingen en in kwelgebieden. Het areaal omvat de koude engematigde gebieden van het Noordelijke Halfrond.In Nederland is de soort vrij zeldzaam in de duinstreek, vooral op deWaddeneilanden en in de Lauwersmeerpolder, zeldzaam in Zeeland en inlaagveengebieden en zeer zeldzaam in het oosten en midden van het land, inZuid-Limburg, Flevoland en in de Rijnmond. De sterke achteruitgang vanParnassia is te wijten aan ontwatering en bemesting. Ze werd vroeger gebruikt bij leverkwalen, eenaftreksel van de bladeren in wijn of water zou verder kalmerend werken op demaag en zou nierstenen kunnen verwijderen.
CC-BY-SA 3.0 Niko Buiten & René van Moorsel, 2018
|
EcologieBodemZonnige, open tot grazige, vochtige tot natte, soms wat drogere, voedselarme, zwak zure tot meestal kalkrijke, onbemeste grond (zand, leem, zavel, mergel, laagveen en stenige plaatsen).
GroeiplaatsZeeduinen (duinvalleien, gemaaid duingrasland en langs strandvlakte), zandplaten in afgesloten zeearmen, grasland (blauwgrasland, hooiland en soms in vrij droog kalkgrasland), heide (venige of lemige plekken), moerassen (kalkmoerassen, trilvenen, kleine verlandende veenplassen en bronvenen), puinhellingen en kwelgebieden langs beken.
Bron:
Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra -
CC BY-NC-SA 3.0 NLVerspreidingNederlandVrij zeldzaam in de duinstreek. Het meest nog op de Waddeneilanden en in de Lauwersmeerpolder. Zeldzaam in Zeeland en in laagveengebieden en zeer zeldzaam in het oosten en midden van het land, in Zuid-Limburg, Flevoland en de Rijnmond.
VlaanderenZeldzaam in de duinen. Elders zeer zeldzaam.
WalloniëZeldzaam in Lotharingen.
WereldKoude en gematigde streken op het noordelijk halfrond.
Bron:
Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra -
CC BY-NC-SA 3.0 NLLiteratuur(Anoniem) (2005) Hoe de Parnassia verdween uit het Dommeldal.
FLORON-nieuws 3: 3-3
Andreas C, h. (1968) Synaptospermie bij
Parnassia palustris L.
Gorteria 4: 74-76
Andreas, C.H. (1959) Abnormaliteiten bij Parnassia palustris.
De Levende Natuur 62: 247-252
Bremer, P. (2016) Het parnassia-landje bij Zwolle: over het inbrengen van plantensoorten in nieuwe natuur.
Zwols Natuurtijdschrift 23: 8-9
de Boer P, h. (1974) Iets over de ekologie van Parnassia (
Parnassia palustris) een voorlopig verslag n.a.v. materiaal van Schier., zomer 1973.
Kruipnieuws 36: 18-24
de Kraker, K. (2022)
Grevelingenverslag 2021. Ecologisch adviesbureau Sandvicensis, Burg-Haamstede
Gadella, T.W.J. & E. Kliphuis (1968)
Parnassia palustris in the Netherlands.
Acta Botanica Neerlandica 17: 242-244
Gadella, T.W.J. & E. Kliphuis (1968) Parnassia palustris in the Netherlands.
Acta botanica neerlandica 17: 165-172
Haverkotte-Nagel, L. (1897)
Parnassia palustris.
De Levende Natuur 2: 152-153
Heimans, E. (1897)
Parnassia.
De Levende Natuur 2: 154-157
Kliphuis, E., T.W.J. Gadella & E.P. Dorrat-Haaksma (1965) Chromosome numbers of Parnassia palustris L. in the Netherlands (Botanical Museum and Herbarium, Utrecht).
Acta botanica neerlandica 14: 242-244
Kobus, J.D. (1866)
Flora van Wageningen en aangrenzende gemeenten. A. Ophorst, Wageningen
Kops, J. (1800) Parnassia palustris - Moerassig Parnas-kruid
Flora Batava 1: 63-63
Luiken, R. (1957) Van
Parnassia en
Platanthera.
De Levende Natuur 60: 145-153
Nijland, R. (2007) Parnassia op de Veluwe - Elke vierkante meter een ander biotoop.
De Levende Natuur 108: 106-107
Sipkes, C. (1920) Het Parnassia-park in Bergen a/Zee.
De Levende Natuur 25: 143-143
Sparrius, L.B., H. van der Hagen & D. van der Hak (2021) Twintig jaar monitoring van flora-aandachtssoorten in Berkheide, Meijendel en Solleveld.
Hollands Duinen 79: 31-38
Steffen, W.K. (1936) Dubbele Parnassia.
De Levende Natuur 41: 223-223
Thijsse, J.P. (1933) Parnassia in de klei.
De Levende Natuur 38: 135-135
Vos, A. (2014) Weer twee nieuwe vondsten van Parnassia in Drenthe.
Nieuwsbrief Werkgroep Florakartering Drenthe 50: 13-14
Westhoff, V. (1951) Iets over verspreiding en standplaats van
Parnassia palustris L.
Natura 48: 143-146
Willems, J.H. (1982)
Parnassia palustris L. in Zuid-Limburg.
Gorteria 11: 99-106
Beschrijvingbron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra Stengels De rechtopstaande stengels zijn kantig. De bloeistengels zijn geribd. De plant vormt polletjes.
Bladeren De lang gesteelde bladeren zijn eirond-hartvormig. Er is 1 zittend, stengelomvattend stengelblad.
Bloemen Tweeslachtig (een bloem met zowel mannelijke als vrouwelijke geslachtsorganen). De alleenstaande, 1½ tot 3½ cm grote bloemen zijn wit met groenige aderen. De 5 kroonbladen zijn eirond, de 5 vruchtbare meeldraden zijn wit en de 5 onvruchtbare meeldraden geelgroen.
Vruchten Een doosvrucht. De vrucht gaat met 4 kleppen open. Stoffijne zaden. De zaden zijn zeer kortlevend (< 1 jaar). Tweezaadlobbig (kiemend met twee kiemblaadjes).
Bron:
Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra -
CC BY-NC-SA 3.0 NL