|
|
Colchicum autumnale L.
Herfsttijloos
|
Ecologie & verspreiding
Herfsttijloos staat op zonnige tot beschaduwde, voedselrijke (maar niet te veel bemeste), vochtige tot vrij natte, meestal kalkhoudende, humeuze leem-, zavel-, klei- en mergelgrond, in vloeiweiden ook op zand. Ze groeit in loof- en naaldbossen, in bosranden en struwelen, in hooi- en graslanden, op kalkhellingen en in vloeiweiden, in beekdalgraslanden en uiterwaarden, op bronhellingen en rivierdijken. Nederland ligt aan de noordwest grens van het Europese verspreidingsgebied. De plant is vrij zeldzaam in Zuid-Limburg en zeer zeldzaam in Midden- en Noord-Limburg, Noord-Brabant, het rivierengebied en in het oosten van het land en wordt soms aangeplant. De soort is achteruit gegaan door de toegenomen eutrofiëring. Herfsttijloos wordt door insecten bestoven, de gevormde zaden worden door de wind of mieren verspreid. De plant is zeer giftig door het alkaloïd colchicine dat een normale celdeling belemmerd. Colchicine wordt als medicijn gebruikt bij jicht, reuma en kanker, ook kwekers maken er gebruik bij het “veredelen” van planten.
CC-BY-SA 3.0 René van Moorsel, 2014
|
EcologieBodemZonnige tot licht beschaduwde plaatsen op vochtige tot vrij natte, matig voedselrijke tot voedselrijke, humeuze, vaak licht bemeste en meestal kalkhoudende grond (leem, zavel, klei en mergel). GroeiplaatsBossen (loofbossen), bosranden, struwelen, zeeduinen (duinbossen en struwelen), grasland (kalkhellingen, vloeiweiden, hooiland, beekdalgrasland en uiterwaarden), rivierdijken en bronhellingen.
Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NLVerspreidingNederlandVrij zeldzaam in Zuid-Limburg en zeer zeldzaam in Midden- en Noord-Limburg, Noord-Brabant, het rivierengebied en in het oosten van het land. VlaanderenZeldzaam in de Maasvallei en in de duinen en zeer zeldzaam in de Kempen en de Leemstreek. WalloniëVrij algemeen in het Maasgebied en de zuidelijke Ardennen. Elders zeer zeldzaam. WereldMidden-Europa en in een deel van West- en Zuid-Europa. Van Noord-Portugal, Zuidoost-Ierland, Nederland en Midden-Engeland en oostelijk tot de Balkan.
Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NLLiteratuurAllen, J. (1905) De Herfststijloos ( Colchicum autumnale). De Levende Natuur 10: 176-178 Allen, J. (1906) De Herfststijloos ( Colchicum autumnale). De Levende Natuur 10: 194-197 Kops, J. & J.E. van der Trappen (1849) Colchicum autumnale - Herfst Tijdeloos Flora Batava 10: 782-782 Londo, G. & I. Londo-Eeken (2007) Tijlozen in Nederland, wild en verwilderd: Colchicum autumnale L., C. tenorei Hort. en C. byzantinum Ker-Gawl.. Gorteria 32: 149-159 Mennema, J. (1974) De Wever, een botanicus op eenzame hoogte. Natuurhistorisch Maandblad 63: 56-64 Sloff, J.G. & J.L. van Soest (1939) Het fluviatiele district in Nederland en zijn flora II. Nederlandsch kruidkundig archief. Serie 3 49: 268-306 Pagina's in standaardwerkenAtlas van de Nederlandse Flora 2: 119Flora Batava 10: plaat 0782Heukels' Flora van Nederland, 23e ed.: 101Heukels' Flora van Nederland, 24e ed.: 119Nederlandse Oecologische Flora 4: 275Wilde Planten 3: 333Wilde-Planten.nl: paginadeze soort in de Zadenatlas van Nederland Beschrijvingbron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra Stengels Een korte, rechtopstaande vruchtstengel. Bladeren Een korte, rechtopstaande vruchtstengel. Bloemen Tweeslachtig (een bloem met zowel mannelijke als vrouwelijke geslachtsorganen). De bloemen zijn roze, 4-6 cm, bekervormig en krokusachtig met gele meeldraden en witte stijlen. Ze staan met één tot zes bij elkaar. Ze hebben een witachtige, buisvormige bloeischede. Bloemen met zes meeldraden en drie stijlen. Elke stijl heeft een haakvormig gekromde, paarse stempel. Vruchten Een doosvrucht. De grote vruchten zijn eivormig, groen en staan op een korte steel tussen de bladeren. De zaden zijn zeer kortlevend (korter dan één jaar). Eenzaadlobbig (kiemend met één kiemblaadje).
Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL
Atlasblokken met waarnemingen
Het aantal atlasblokken (5x5 km) waarin de soort is gemeld binnen een periode van vijf jaar (vanaf 1980) of twintig jaar.
Niet gecorrigeerd voor waarnemersinspanning en het aantal doorgegeven waarnemingen kan sterk variëren per periode,
dus een trend in verspreiding kan hier niet direct uit worden afgelezen. Het opgegeven jaartal is het eerste jaar van de
periode. Bron: gevalideerde waarnemingen uit de NDFF. © FLORON & NDFF
 download hoge resolutieFenologie bloeiend Fenologie vruchtdragend Bron: FLORON - Gemodelleerd op basis van waarnemingen uit de NDFF voor de periode 2000-2021.
|