Ecologie & verspreiding Vogelnestje (vroeger bekend als Vogelnestorchis) komt voor in plantengemeenschappen van kalkhoudende eiken- en beukenbossen (klasse Querco-Fagetea). In de omringende landen is dit vooral beukenbos, maar in Nederland in Zuid-Limburg loofbos van Zomereik en Haagbeuk. Daarnaast komt Vogelnestje voor op kalkhoudende grond in de duinen (op de kalkgrens bij Bergen) en in de Achterhoek. In het verleden kwam de soort ook voor bij Wassenaar, in Twente en in Noord-Brabant. Vogelnestje leeft op schaduwrijke plaatsen, maar de strooisellaag mag niet te dik zijn. Veroudering van de bossen is in het nadeel van de soort. Vogelnestje heeft geen bladgroen en leeft mycotroof: het is afhankelijk van schimmels in de grond die op hun beurt ectomycorrhiza vormen met bomen en eik en beuk hebben het grootste aantal mycorrhiza partners. De plant is niet afhankelijk van bestuiving. De bloemen kunnen ondergronds tot vruchtzetting komen (kleistogame bloei). Daarnaast is vermeerdering mogelijk door knoppen aan de wortels. CC-BY-SA 3.0 Martin Stolp, 2014

Ecologie

Bodem
Beschaduwde plaatsen op vochtige, voedselarme, neutrale tot basische, kalkhoudende, humeuze grond met een niet te dikke strooisellaag en een niet te dichte ondergroei. Groeiend op rottend hout (mergel, leem, zavel en duinzand).

Groeiplaats
Bossen (kalkrijke loofbossen en naaldbossen en langs bospaden), zeeduinen, grasland (beschaduwd weiland) en afgravingen (op wanden van kuilen waar mergel of leem gedolven is).

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

Verspreiding

Nederland
Zeer zeldzaam, o.a. in Zuid-Limburg, in de Achterhoek en in de Hollandse duinen bij Bergen.

Vlaanderen
Zeer zeldzaam in de Leemstreek en de Voerstreek.

Wallonië
Vrij zeldzaam in de Famenne en de Gaume.

Wereld
In West-Azië en na een onderbreking weer in Oost-Azië en bijna heel Europa. Noordelijk tot in Midden-Scandinavië (in Noorwegen zelfs op 1 plaats ten noorden van de poolcirkel).

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

Ecologiebron: Botanisch Basisregister (met aanvullingen)
Biotoopvoorkeur:	kalkrijke bossen
Levensduur:	overblijvend
Levensvorm:	geofyt
Bloeitijd:	mei - juni

Literatuur
Arditti,J. & A. Ghani (2000) Tansley Review No. 110. Numerical and physical properties of orchid seeds and their biological implications. New Phytologist 145: 367-421 

Bijleveld, A.H. (1926) In het land van Neottia. De Levende Natuur 30: 289-292 

Claessens, J. (2021) Sleutel voor de uitgebloeide orchideeën van Nederland en België. [multi-entry key] 

Claessens, J. & M. Claessens (2021) Sleutel voor uitgebloeide orchideeën van Nederland en België. Eigen uitgave [Determinatiesleutel, e-Book]

Hilgers, J. (1973) De achteruitgang van de Orchidaceae in Limburg 8. Natuurhistorisch Maandblad 62: 4-7

ten Cat, M. (1917) Neottia nidus avis. De Levende Natuur 22: 116-116 

van Eeden, F.W. (1885) Neottia nidus avis - Vogelnest Flora Batava 17: 1338-1338 

Pagina's in standaardwerken

Atlas van de Nederlandse Flora 1: 150

Flora Batava 17: plaat 1338

Heukels' Flora van Nederland, 23e ed.: 106

Heukels' Flora van Nederland, 24e ed.: 153

Nederlandse Oecologische Flora 5: 354

Orchideeën (Kreutz, 1987): 164

Wilde-Planten.nl: pagina

Afbeelding in de Zadenatlas (Digital Plant Atlas)

Beschrijvingbron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra

Stengels De rechtopstaande stengels zijn vrij dik, geelwit tot bruin, kaal of naar boven toe beklierd. Bladeren De bladeren zijn schubvormig. Ze hebben geen bladgroen. Bloemen Tweeslachtig (een bloem met zowel mannelijke als vrouwelijke geslachtsorganen). De vele bloemen vormen samen een aarvormige tros. De onderste bloemen staan vrij ver uiteen. Ze zijn geelbruin of soms geel- of witachtig. De lip is 0,8 tot 1,2 cm groot, vaak grijsbruin, 2-lobbig met uiteenwijkende lobben en niet gespoord. De bloemdekbladen zijn 4 tot 6 mm lang en helmvormig samengebogen. Vruchten Een doosvrucht. Eenzaadlobbig (kiemend met één kiemblaadje).

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

Kenmerkenbron: Botanisch Basisregister (met aanvullingen)
Hoogte:	0,20-0,45 m.
Bloemkleur:	bruin
Type vrucht:	doosvrucht
Kleur van de vrucht:	Onopvallend
Geslachtsverdeling:	tweeslachtig

Atlasblokken met waarnemingen
Het aantal atlasblokken (5x5 km) waarin de soort is gemeld binnen een periode van vijf jaar (vanaf 1980) of twintig jaar. Niet gecorrigeerd voor waarnemersinspanning en het aantal doorgegeven waarnemingen kan sterk variëren per periode, dus een trend in verspreiding kan hier niet direct uit worden afgelezen. Het opgegeven jaartal is het eerste jaar van de periode. Bron: gevalideerde waarnemingen uit de NDFF.
© FLORON & NDFF

download hoge resolutie

Fenologie bloeiend


Bron: FLORON - Gemodelleerd op basis van waarnemingen uit de NDFF voor de periode 2000-2021.