Ecologie & verspreiding Dwergrus staat op open, zonnige en warme, natte en basenrijke, voedsel- en vooral fosforarme, zwak zure, kalkarme tot kalkloze zand- en leembodems op plekken die een groot deel van het jaar onder water staan, maar in de zomer droogvallen. Ze groeit op de bodems van droogvallende vennen en plassen, op plagplekken, op ijsbaantjes en langs duinplassen. Nederland valt geheel binnen het Europese deel van het areaal dat onder andere het kustgebied van West-Europa omvat. De plant is zeer zeldzaam in de duinen van Terschelling en Vlieland en bij Schoorl, in de Achterhoek en in Noord-Brabant. De eenjarige, kleine en pionierende soort is sterk achteruitgegaan door ontginning en ontwatering maar vooral door de sterk toegenomen bemesting. Dwergrus groeit meestal in polletjes met rechtop tot iets schuin afstaande stengels. De bladeren hebben een overlangse holte die door, van buiten nauwelijks zichtbare dwarsschotjes in kamertjes is verdeeld en de onderste, open bladschede draagt witvliezige oortjes. CC-BY-SA 3.0 René van Moorsel, 2016

Ecologie

Bodem
Zonnige, warme, open plaatsen (pionier) op natte, voedselarme, met name fosforarme, zwak zure, kalkarme grond (zand en leem). Plekken die een groot deel van het jaar onder water staan, maar in de zomer droogvallen.

Groeiplaats
Heide (op droogvallende bodems van vennen en plagplekken), waterkanten (o.a. poelen), zeeduinen (langs duinplassen) en ijsbaantjes.

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

Verspreiding

Nederland
Zeer zeldzaam in de duinen op de Waddeneilanden Terschelling en Vlieland en bij Schoorl, in het midden en oosten van land en in Noord-Brabant.

Vlaanderen
Vroeger zeer zeldzaam in de Kempen. Voor het laatst gevonden in 1860.

Wallonië
Al lang geleden verdwenen.

Wereld
Het Middellandse-Zeegebied en kustgebieden in West-Europa. Noordelijk tot in Denemarken.

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

Ecologiebron: Botanisch Basisregister (met aanvullingen)
Biotoopvoorkeur:	pionier op matig voedselarme, vochtige grond
Levensduur:	éénjarig
Levensvorm:	therofyt
Bloeitijd:	mei - herfst

Literatuur
Londo, G. & C.G. van Leeuwen (1974) Het gedrag van Juncus mutabilis en J. capitatus in enkele duingebieden van het Waddendistrict. Gorteria 7: 42-46 

Reichgelt, T.J. (1962) De zomerexcursie-1961 van de Kon. Ned. Botanische Vereniging naar de Langstraat. Gorteria 1: 30-31 

van Eeden, F.W. (1898) Juncus pygmaeus - Dwerg Bloeies Flora Batava 20: 1537-1537 

Weeda, E.J. (1970) Over het Nanocyperion in Twente. Gorteria 5: 46-48 

Pagina's in standaardwerken

Atlas van de Nederlandse Flora 2: 183

Flora Batava 20: plaat 1537

Heukels' Flora van Nederland, 23e ed.: 131

Heukels' Flora van Nederland, 24e ed.: 196

Nederlandse Oecologische Flora 5: 38

Wilde Planten 1: 273

Wilde-Planten.nl: pagina

Afbeelding in de Zadenatlas (Digital Plant Atlas)

Beschrijvingbron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra

Stengels De rechtopstaande tot schuin afstaande stengels zijn lichtgroen of iets rood, weinig vertakt en aan de voet niet verdikt. Meestal groeit de soort in polletjes, maar soms is er maar 1 stengel. Bladeren De bladen zijn zwak gootvormig en door dwarsschotjes (die van buiten nauwelijks zichtbaar zijn) in kamertjes verdeeld. De stengels zijn alleen in de onderste helft van de stengel of vaak alleen maar aan de voet bebladerd. Bloemen Tweeslachtig (een bloem met zowel mannelijke als vrouwelijke geslachtsorganen). Een bloemscherm met één  tot vijf, zelden tot negen, zittende tot langgesteelde hoofdjes met aan de voet enkele schutbladen. Het onderste schutblad is ongeveer even lang als de langste schermtakken. De hoofdjes zijn half-bolrond met rechtopstaande en afstaande, langwerpige tot ruim 0,5 cm lange bloemen. De bloemdekbladen zijn lijnvormig tot langwerpig met een smal vliezig randje en een stompe tot vrij spitse top. De bloemen hebben drie  tot zes  meeldraden en geen stijl. Vruchten Een doosvrucht. Eenzaadlobbig (kiemend met één kiemblaadje).

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

Kenmerkenbron: Botanisch Basisregister (met aanvullingen)
Hoogte:	0,02-0,10 m.
Bloemkleur:	groen of bruin
Type vrucht:	doosvrucht
Kleur van de vrucht:	Onopvallend
Geslachtsverdeling:	tweeslachtig

Atlasblokken met waarnemingen
Het aantal atlasblokken (5x5 km) waarin de soort is gemeld binnen een periode van vijf jaar (vanaf 1980) of twintig jaar. Niet gecorrigeerd voor waarnemersinspanning en het aantal doorgegeven waarnemingen kan sterk variëren per periode, dus een trend in verspreiding kan hier niet direct uit worden afgelezen. Het opgegeven jaartal is het eerste jaar van de periode. Bron: gevalideerde waarnemingen uit de NDFF.
© FLORON & NDFF

download hoge resolutie

Fenologie bloeiend


Fenologie vruchtdragend


Bron: FLORON - Gemodelleerd op basis van waarnemingen uit de NDFF voor de periode 2000-2021.