Ecologie & verspreiding
Wilde kievitsbloem is een kensoort van de Kievitsbloem-associatie en komt voor in matig voedselrijke graslanden met Grote vossenstaart. Deze associatie groeit vooral in uiterwaarden en boezemlanden waar veenvorming heeft plaatsgevonden bovenop een kleilaag en waar dit pakket door een rivier is aangesneden. Wilde kievitsbloem groeit vooral op die plaatsen waar door overstromingen de concurrentie van Grote vossenstaart minder is. Bij Zwolle (Zwarte Water) groeide de plant zo talrijk dat de bloemen in ruikers werden verkocht. De soort werd vroeger niet als wilde plant gezien, maar de natuurlijke standplaats in uiterwaarden is een argument tegen verwildering. Achteruitgang wordt vooral veroorzaakt door de uitbreiding van steden en bedrijventerreinen waardoor standplaatsen verloren gaan. Andere redenen zijn ontwatering, bemesting en beweiding. Het duurt acht jaar voordat de plant uit zaad tot bloei komt, wat voor een deel de kwetsbaarheid bepaalt. De zaden blijven drijven en zijn voor de verspreiding dus afhankelijk van periodieke overstromingen.
CC-BY-SA 3.0Â Martin Stolp, 2014
|
EcologieBodemZonnige, soms licht beschaduwde plaatsen op vochtige tot natte, matig voedselrijke grond (vooral op klei-op-veen, maar ook op leem, zand en zavel). De groeiplaatsen overstromen vaak periodiek en blijven vochtig in de zomer.
GroeiplaatsGrasland (uiterwaarden, nat, licht bemest grasland, hooiland en hooiweiden), bossen (lichte loofbossen) en struwelen.
Bron:
Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra -
CC BY-NC-SA 3.0 NLVerspreidingNederlandVrij zeldzaam, maar plaatselijk algemeen in Noordwest-Overijssel en zeer zeldzaam en grotendeels verwilderd in laagveengebieden in Zuid-Holland en aangrenzend Utrecht, in het noordelijk zeekleigebied, in het rivierengebied en aan de Hollandse binnenduinrand.
VlaanderenVerdwenen. Voor het laatst gevonden in 1896.
WalloniëVerdwenen. Voor het laatst gevonden in 1899.
WereldIn Midden-Europa, van Midden-Engeland en West-Frankrijk tot in de Oekraïne. Verder noordelijk op een paar plaatsen ingeburgerd.
Bron:
Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra -
CC BY-NC-SA 3.0 NLLiteratuur(Anoniem) (1897) Groeiplaatsen van de Kievitsbloem.
De Levende Natuur 2: 64-66
(Anoniem) (1897) Groeiplaatsen van de Kievitsbloem. II.
De Levende Natuur 2: 91-91
(Anoniem) (1901) Kievitsbloem.
De Levende Natuur 6: 68-68
(Anoniem) (1921) Kievitsbloem.
De Levende Natuur 26: 110-110
(Anoniem) (1922) Kievitsbloemen.
De Levende Natuur 26: 255-256
Bakker, P.A. (1985) Stinzenplanten langs de Kromme Angstel.
De Levende Natuur 86: 115-121
Bokma, W. (1967)
Onderzoek naar de oekologie van Fritillaria meleagris L. in Nederland, W. Duitsland, Frankrijk. Hugo de Vries-laboratorium, Amsterdam. RIVON-project B 131. 48pp.
Corporaal, A., M.A.P. Horsthuis & J.H.J. Schaminée (1993) Oecologie, verspreiding en plantensociologische positie van de Kievitsbloem (
Fritillaria meleagris) in Nederland en NW-Europa.
Stratiotes 6: 14-39
Day, P.D. (2017)
Studies in the genus Fritillaria L. (Liliaceae). Thesis, Queen Mary University of London. 177pp.
de Jongh, S.E. (1959)
Fritillaria meleagris L.
Correspondentieblad 13: 137-138
Heimans, E. (1897) De Kievitsbloem (
Fritillaria meleagris).
De Levende Natuur 2: 40-40
Heinen, M.A. & P. Bremer (2007)
Evaluatie Actieplan Wilde Kievitsbloem in Overijssel. Beoordeling van beheer- en beschermingsmaatregelen, onderzoek en mogelijkheden voor monitoring. Ecogroen
Ingenhoven, G. (1922) Kievitsbloemen.
De Levende Natuur 27: 188-188
Jansen, P. & W.H. Wachter (1904)
Fritillaria meleagris L.
De Levende Natuur 9: 41-41
Kloos, A.W. (1921) Kievitsbloemen.
De Levende Natuur 26: 159-159
Kops, J. & J.E. van der Trappen (1846) Fritillaria meleagris - Gewone Kievitsbloem
Flora Batava 9: 667-667
Leeuwen, C.G. (1958) De Kievitsbloem in Nederland.
De Levende Natuur 61: 268-278
Runhaar, J., B.R. Raterman, T. de Meij & J. Bredenbeek (2019) Waterbeheer als kritische factor voor behoud van kievitsbloemhooilanden langs het Zwarte Water.
De Levende Natuur 120: 58-65
Scheijgrond, A. (1921) De kievitsbloem bij Gouda.
De Levende Natuur 26: 191-191
Tatarenko, I., K. Walker & M. Dyson (2022) Biological Flora of Britain and Ireland:
Fritillaria meleagris.
Journal of Ecology 110(7): 1704-1726
ter Keurs, W. & H. Blaak (1959) De Kievitsbloem bij Den Haag.
De Levende Natuur 62: 209-210
van der Cingel, N. & W.J. Stouthamer (2004) Wilde kievitsbloem herontdekt.
Floron Nieuwsbrief Groningen 11: 8-10
Pagina's in standaardwerkenAtlas van de Nederlandse Flora 2:
152Flora Batava 09:
plaatHeukels' Flora van Nederland, 23e ed.:
100Heukels' Flora van Nederland, 24e ed.:
122Nederlandse Oecologische Flora 4:
282Stinzenplanten (P.A. Bakker & E. Boeve, 1985):
94Wilde Planten 1:
89Wilde-Planten.nl:
paginadeze soort in de Zadenatlas van Nederland Beschrijvingbron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra Stengels De rechtopstaande stengels zijn dun en rond.
Bladeren De verspreid staande bladeren zijn grijsachtig groen, lijnvormig, gootvormig en spits.
Bloemen Tweeslachtig (een bloem met zowel mannelijke als vrouwelijke geslachtsorganen). Gewoonlijk groeit er 1 bloem aan de stengeltop. Ze zijn donker paarsachtig met witte vlekjes, maar soms zijn ze helemaal wit. De bloemen zijn knikkend, klokvormig en 3 tot 4½ cm lang. Ze hebben 1 stijl. Deze is draadvormig en vertakt zich aan de top in drieën.
Vruchten Een doosvrucht. De rechtopstaande vruchten staan op een verlengde steel. De zaden zijn afgeplat en enigszins gevleugeld. Eenzaadlobbig (kiemend met één kiemblaadje).
Bron:
Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra -
CC BY-NC-SA 3.0 NL