EcologieBodemLicht tot matig beschaduwde plaatsen op droge tot vochtige, matig voedselrijke tot voedselrijke, humeuze, zwak zure tot kalkhoudende grond (op leem, slibhoudend of lemig zand, zavel, klei, löss en mergel). Vaak op verstoorde plaatsen.
GroeiplaatsBossen (loofbossen en parkbossen), heggen, bosranden, struwelen, langs holle wegen, bermen, akkers (akkerranden), tuinen, langs spoorwegen (spoordijken), bij buitenplaatsen, uiterwaarden en waterkanten (hogere delen van beekoeverwallen en langs sloten en rivieren).
Bron:
Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra -
CC BY-NC-SA 3.0 NLVerspreidingNederlandAlgemeen, maar zeldzaam in het noordelijk zeekleigebied, in laagveengebieden, in Flevoland en op enkele Waddeneilanden.
VlaanderenAlgemeen, maar zeldzaam in het kustgebied en in delen van de Kempen.
WalloniëAlgemeen, maar zeldzaam in de Hoge Ardennen.
WereldCentraal-Azië, de Kaukasus en Europa, behalve in enige noordelijke en zuidelijke randgebieden. Ingeburgerd in Noord-Amerika en Nieuw-Zeeland.
Bron:
Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra -
CC BY-NC-SA 3.0 NL LiteratuurBlaauw, A.H. (1902) Vergroeiing van Stachys sylvatica.
De Levende Natuur 6: 283-283
Kops, J. (1822) Stachys sylvatica - Bosch Andoorn
Flora Batava 4: 302-302
Beschrijvingbron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra Stengels De rechtopstaande, klierharige stengels zijn vaak vertakt. De plant verspreidt een onaangename geur.
Bladeren De onderste, sterk geurende bladeren zijn breed eirond. Ze hebben een diep hartvormige voet en een toegespitste top. Ze zijn grof gekarteld-gezaagd met een lange steel. De bovenste bladeren zijn smaller en met een kortere steel.
Bloemen Tweeslachtig (een bloem met zowel mannelijke als vrouwelijke geslachtsorganen). De bloemen vormen schijnkransen met meestal zes bloemen. Ze zijn donker-paarsrood met witte vlekken en 1,2-1,8 cm. De onderlip is bijna twee keer zo lang en heeft een honingmerk. De dicht behaarde kelk is 4-7 mm.
Vruchten Een splitvrucht. De vrucht bestaat uit vier nootjes. De zaden zijn kortlevend (één tot vijf jaar). Tweezaadlobbig (kiemend met twee kiemblaadjes).
Bron:
Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra -
CC BY-NC-SA 3.0 NL
Verspreidingstrend
Gemiddelde trend van het aantal kilometerhokken waarin de soort voorkomt, weergegeven als indexcijfer (1975-1978 = 100).
De trend is gecorrigeerd voor waarnemersinspanning en geeft de relatieve verandering in het aantal bezette kilometerhokken weer.
Voor de berekening worden de data per periode van vier jaar samengenomen.
In de grafiek correspondeert ieder punt met het laatste jaar van zo'n periode.
© NEM(CBS & FLORON) 2023
download in hoge resolutieFenologie bloeiend
Fenologie vruchtdragend
Bron: FLORON - Gemodelleerd op basis van waarnemingen uit de NDFF voor de periode 2000-2021.